Mae dau Aelod o'r Senedd Plaid Cymru wedi galw ar y cwmni y tu ôl i gynlluniau i echdynnu glo mewn hen safle pwll glo i ddatgelu rhagor o wybodaeth am eu cynlluniau.

Dywedodd Peredur Owen Griffiths AS a Delyth Jewell AS - sydd ill dau yn cynrychioli rhanbarth Dwyrain De Cymru - fod cynlluniau i echdynnu glo o'r tomenni ar safle hen bwll glo Bedwas wedi achosi pryder a phryder i gymunedau ar y naill ochr i'r mynydd.

ERI - y cwmni y tu ôl i'r cynigion i gael gwared â gwerth tua 500,000 tunnell o lo a gwastraff o'r tomenni dros bum i ddeng mlynedd.

Dywedodd Peredur fod llawer o gwestiynau ynghylch y prosiect yn parhau, gan gynnwys faint o arian fydd yn cael ei ryddhau i'r gymuned i wneud iawn am unrhyw darfu a llygredd.

"Mae disgwyl i ERI gyflwyno cais cynllunio yn ddiweddarach eleni i echdynnu'r glo ar hen safle glofa Bedwas," meddai Peredur.

"Bydd y cais wedyn yn destun craffu gan yr awdurdod lleol. Bydd cynghorwyr Plaid Cymru yn sicrhau bod yna graffu llawn ar y cynlluniau pan fydd hynny'n digwydd.

"Yn y cyfamser, ychydig iawn o sôn sydd wedi bod ynglŷn â faint fydd y cymunedau o gwmpas y safle yn elwa. Yn y gorffennol, mae glo wedi cael ei gloddio o’n bryniau ynghyd â'r elw helaeth a wnaed.

"Fe dalodd ein cymunedau bris trwm yn ystod y blynyddoedd glofaol ond ni chawsant fawr o fudd. Allwn ni ddim gadael i hynny ddigwydd eto.

"Rwy'n galw ar ERI i ryddhau mwy o fanylion am faint maen nhw'n bwriadu ei roi i gymunedau a sut maen nhw'n bwriadu cyfeirio'r arian hwnnw.

"O'r miliynau o bunnoedd o elw a fydd yn cael ei wneud o'r prosiect hwn, mae angen cynnig ariannol sylweddol i'r bobl sy'n byw o gwmpas hen lofa Bedwas. Os caiff y prosiect ei gymeradwyo, mae'n rhaid i'r manteision ariannol hyn sicrhau gwaddol parhaol, cadarnhaol i'r cymunedau."  

Dywedodd cyd-Aelod Seneddol Dwyrain De Cymru a llefarydd dros yr amgylchedd, Delyth Jewell AS: "Rwy'n annog y cwmni i fod yn dryloyw gyda’r gymuned ynglŷn â'u cynlluniau ar gyfer safle Bedwas, fel bod y cymunedau sy'n amgylchynu'r safle yn dawel eu meddwl a gall pob cynghorydd lleol gael ddweud eu dweud ar unrhyw ddatblygiadau.

"Mae tomenni glo, wrth gwrs, yn etifeddiaeth o hanes diwydiannol ein cenedl—sy'n rhagflaenu datganoli. 

"Ni allwn ddibynnu ar gwmnïau preifat i glirio'r llanast yn unig, mae'n rhaid i ni gael arian cyhoeddus gan Lywodraeth y DU i wneud y tomenni yn ddiogel a sicrhau nad ydynt yn risg i'r cyhoedd.

"Gyda'r tebygolrwydd y bydd y costau'n cynyddu gydag effaith newid yn yr hinsawdd, a'r potensial i ansefydlogi'r awgrymiadau hyn ymhellach, mae'n amlwg bod hyn yn llawer mwy bod mater diogelwch: mae'n fater o gyfiawnder hanesyddol, cymdeithasol a hinsawdd."

Os hoffech chi gefnogi Peredur a Plaid Cymru, cliciwch ar y linc yma.